KONCERT FADO

Wybrane

utwory

do odsłuchu

 Wywodzące się z nizin społecznych Fado, uznając Lizbonę za swoją stolicę, od początku XIX wieku przebywa długą drogę i przemianę. Wykonywane niegdyś tylko przez mężczyzn, a którego pierwszą pieśniarką staje się pod koniec pierwszej połowy XIX wieku Maria Severa Onofriana, początkowo pogardzane (nazywane także portugalskim bluesem), rozbrzmiewa w portugalskich domach, ogrodach, tawernach, portach, zakamarkach ulic...

 

Również przy licznych miejskich wydarzeniach i cegadas - amatorskich i popularnych ulicznych przedstawieniach teatralnych, Fado znajduje szerokie ujście dla swojej muzyki i słowa.

 

28 maja 1926 roku los portugalczyków przechodzi w ręce wojskowej dyktatury. Efektem jest nadzór nad całym życiem publicznym, a więc i życiem kulturalnym, rozrywkowym. Rok później, na mocy dekretów, aktów prawnych i postanowień dochodzi do wielu zmian, jaką jest m.in. profesjonalizacja twórców, muzyków, wykonawców. W efekcie Fado odchodzi od swojego naturalnego, improwizacyjnego i spontanicznego charakteru, tym samym tracąc na swojej pierwotnej, wielokulturowej różnorodności.

 

Kiedy wybucha II wojna światowa, pieśń Fado wzmaga się. Smutek, żal, rozstania, tęsknoty, stają się codziennością, która jeszcze mocniej odzwierciedla i uwydatnia nastrój, kondycje i duszę Portugalczyków...„Saudade”...słowo nieprzetłumaczalne, ale mówiące o nostalgii, utracie, nieokreślonej tęsknocie za niezrealizowanymi marzeniami.

 

Po bezkrwawej rewolucji „goździkowej” 25 Kwietnia 1974 roku i wszczęciu demokratycznego państwa, Fado powoli odzyskuje swoją własną przestrzeń. Po 1980 roku dochodzi do ugruntowanej pozycji jaką jest centralne miejsce w portugalskim dziedzictwie muzycznym, stając się zarazem symbolem Portugalii.

 

27 listopada 2011 roku zostaje wpisane na listę Arcydzieł Ustnego i Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO.

 

 

Fado dla swych wykonawców jest balsamem duszy, śpiew uświęca, taniec dodaje mocy, jest wewnętrznym rytuałem, śpiewak zamyka oczy, a jego głos płynie z wnętrza.

 

Najważniejsze, żeby w trakcie śpiewu wykonawca umiał przekazać emocje widowni. Wtedy taki wykonawca jest prawdziwym fadista.

 

Oprócz narodowych tematów, związanych z historią kraju, jego burzliwymi dziejami, fado traktuje głównie o miłości tragicznej, przeznaczeniu, codziennym życiu, w którym jest też miejsce na spełnioną miłość i radość...w ukochanym mieście Lizbonie.

 

I właśnie tu, w Lizbonie w 1920 roku urodziła się Amália Rodrigues, okrzyknięta później „Królową Fado”. Była jednym z 9 dzieci, opuszczona przez matkę i wychowywana przez babcię w biednej dzielnicy lizbońskiej, Alfama.

 

Mimo niechęci jej rodziny do tego typu zajęcia, została fadistką i przez ponad 50 lat bycia na scenie wyniosła Fado z nizin społecznych do największych sal koncertowych świata. Po jej śmierci, premier Antonio Guterres zarządził 3 dni żałoby narodowej. Została pochowana w Narodowym Panteonie, obok największych i najsłynniejszych przedstawicieli państwa Portugalskiego.

 

Do dziś uwielbiana przez Portugalczyków...i nie tylko.

 

 

Maria Severa Onofriana - ur. 26 lipca 1820 , zm. 30 listopada 1846

 

Amália da Piedade Rebordão Rodrigues - ur. 23 lipca 1920 roku w Lizbonie, zm. 6 października 1999 roku.

 

Fado, podobnie jak inne formy muzyki ludowej takie jak amerykański Blues czy argentyńskie Tango, nie można wytłumaczyć ani opisać. Musi być silnie odczuwlne, doświadczane... trzeba je przeżyć.

 

Jako prawdopodobnie najstarszy na świecie folk, Fado w swojej tradycji jest wielokulturowe. Swój rytm zawdzięcza pieśniom afrykańskich niewolników, melizmatykę i zmysłowość mauretańskim balladom a tęsknotę portugalskim żeglarzom i rybakom.

 

Historia

muzyki FADO

POLmusic

 

WYDAWNICTWO FONOGRAFICZNE I IMPRESARIAT ARTYSTYCZNY

 

Andrzej Bronarski

KONTAKT

 

e-mail: polmusic@polmusic.com.pl